શા માટે આપણે કોમેન્ટ્રી હંમેશા અંગ્રેજીમાં જ સાંભળવી જોઈએ?

2
392
Photo Courtesy: indianexpress.com

ગઈકાલે એક મિત્ર સાથે ફોન પર ચર્ચા કરતી વખતે એણે કહ્યું કે “ગુજરાતી માધ્યમમાં ભણ્યો હોવા છતાં તારું અંગ્રેજી સરસ છે, કેમ?” મેં તરતજ જવાબ આપ્યો, કારણકે, હું ક્રિકેટ મેચ જોતી વખતે કાયમ અંગ્રેજી કોમેન્ટ્રી જ સાંભળતો હોઉં છું.” એ હકીકત સ્વિકારતા  કોઈજ શરમ નથી કે ગ્રેજ્યુએટ થયો ત્યાં સુધી અંગ્રેજીમાં વાતચીત કરતા પરસેવો આવી જતો. કોલેજમાં ઘણા વિદેશી વિદ્યાર્થીઓ હતા પણ એમને કાયમ અવોઇડ કરતો કેમ? કારણકે Hii, Hello કે પછી Good Morning બોલ્યા પછી આગલો શબ્દ ક્યાંથી શોધવો એ વિચાર આવતા જ જીભ સિવાઈ જતી.

પણ મારા કોલેજકાળ દરમ્યાન એક ઐતિહાસિક ઘટના બની અને આ ઘટના હતી ભારતમાં સેટેલાઈટ ટેલિવિઝનના આગમનની. અંગ્રેજી સિરીઝ જોઈએ ન જોઈએ પરંતુ આંતરરાષ્ટ્રીય ક્રિકેટ મેચો લાઈવ જોવાનો લ્હાવો લેતા લેતા અંગ્રેજી કોમેન્ટ્રી સાંભળવી ફરજીયાત બની જતું. એક સમય એવો આવ્યો કે વિદેશી વિદ્યાર્થીઓને અવોઇડ કરનારો હું, વર્ષો બાદ અમદાવાદના એક ઇન્સ્ટીટયુટમાં છ મહિના સ્પોકન ઇંગ્લિશ ભણાવી આવ્યો. સ્પોકન ઇંગ્લિશના ક્લાસ ભરતા વિદ્યાર્થીઓને હું એકજ સલાહ આપતો કે ઈંગ્લીશ વાંચવાથી નહીં પરંતુ વધુને વધુ સાંભળવાથી બોલતા આવડે છે.

પેલું કહેવાય છે ને કે કુવામાં હોય તો હવાડામાં આવેને? એટલે જો તમે અંગ્રેજી શબ્દો સાંભળ્યા હશે તો એ બોલતી વખતે બહાર નીકળશેને? મારા મનમાં અંગ્રેજી  ક્રિકેટ કોમેન્ટ્રીએ મનમાં અંગ્રેજી શબ્દો ઠાલવવાના શરુ કરી દીધા અને પછી ગુગલ મહારાજની ગેરહાજરીવાળા જમાનામાં એક નાનકડી નોટબુકમાં નવા સાંભળવામાં આવેલા અંગ્રેજી શબ્દોને  નોંધી અને ગાલાની મહાભારતના પુસ્તકથી પણ મોટી સાઈઝની ડિક્ષનરીમાં જાતે એ શબ્દ શોધીને એનો અર્થ લખતો. પછી જેમજેમ શબ્દો ઉમેરાતા જાય એમ રોજ એને બે વખત વાંચી લેતો અને આમ અંગ્રેજી શબ્દભંડોળ વધતા આપોઆપ અંગ્રેજી બોલવા પર કાબુ આવ્યો, થેન્ક્સ ટુ ક્રિકેટ કોમેન્ટ્રી.

તમને લાગતું હશે કે આ લેખનું ટાઈટલ કૈક બીજું છે અને અહીં ક્યાં સ્પોકન ઇંગ્લિશના ક્લાસમાં આવી પડ્યા! વાત સાચી છે પરંતુ મોટી સંખ્યામાં આપણા ગુજરાતી યુવાનો અને યુવતીઓ પણ મારી જેમજ અંગ્રેજી ફોબિયાથી પીડાય છે અને તેઓ કાયમ લાઈવ ક્રિકેટ મેચ વખતે હિન્દી કોમેન્ટ્રી જ સાંભળવાનો આગ્રહ રાખે છે જે મારા અંગત મતે યોગ્ય નથી. હિન્દી કોમેન્ટ્રી ન સાંભળવાના અનેક ક્રિકેટિંગ કારણો છે જે આપણે આગળ જોઈશું, પણ માત્ર અંગ્રેજીમાં જ કોમેન્ટ્રી સાંભળવાથી અંગત જીવનમાં શો ફાયદો થઇ શકે છે એ સમજાવવા માટેજ ઉપર લાંબુ લેક્ચર આપી દીધું, સોરી!

ક્રિકેટ કોમેન્ટ્રી માત્ર અંગ્રેજીમાં જ સાંભળવાના સચોટ કારણો

Photo Courtesy: indianexpress.com

કોમેન્ટેટરોનું સ્તર

કોઇપણ ક્રિકેટર આંતરરાષ્ટ્રીય ક્રિકેટ ઓછું રમ્યો હોય કે વધુ રમ્યો હોય તેનાથી તેની રમત પ્રત્યેની જાણકારી ઓછી નથી થઇ જતી. પરંતુ અનુભવ આખરે અનુભવ છે. આપણે એ નોંધ્યું છે કે અંગ્રેજી કરતા હિન્દી કોમેન્ટ્રી ટીમના જે સભ્યો છે તેમનો આંતરરાષ્ટ્રીય ક્રિકેટ રમવાનો અનુભવ કાં તો ઘણો ઓછો છે અથવાતો નહીવત છે. થોડા સમય પહેલા સુધી તો નવજોત સિદ્ધુ, રમીઝ રાજા કે પછી શોએબ અખ્તર જેવા અનુભવી ક્રિકેટરો હિન્દી કોમેન્ટ્રી કરતા, પરંતુ તેઓ પણ રમતનું એનાલિસીસ કરવાને બદલે તેની ઉજવણી કરવામાં લાગી જતા. એમતો દિગ્ગજ કપિલ દેવ પણ આજકાલ કોમેન્ટ્રી કરી રહ્યા છે પણ તેઓ “ભારત કા મેચ જીતના આસાન તો નહીં પરંતુ Easy ભી નહીં હૈ” એ પ્રકારની કમેન્ટ વારંવાર કરે ત્યારે એમ થાય કે આ ભાઈએ આટલા વર્ષ ક્રિકેટમાં શું ઉકાળ્યું?

કોમેન્ટ્રી એટલે માત્ર કોમેન્ટ્રી જ નહીં

એક સમયે જ્યારે રેડિયો એકમાત્ર સાધન હતું ક્રિકેટ મેચમાં શું બની રહ્યું છે તેને લાઈવ સાંભળવા માટેનું, ત્યારે કોમેન્ટેટર દરેક ઘટનાની ડીટેઈલ્સ આપતો, જેમકે બોલરે પેન્ટ પર બોલ ઘસ્યો અને હવે એ પોતાના બોલિંગ માર્ક પર ગયો અને એણે દોડવાનું શરુ કર્યું, અમ્પાયરને પસાર કર્યો, બોલ નાખ્યો અને…. ટૂંકમાં કહીએ તો એ સમયે કોમેન્ટેટર આપણી આંખો બની જતા. હવે જ્યારે આપણી સમક્ષ ઘટના લાઈવ ચાલી રહી છે ત્યારે બોલરે દોડવાનું શરુ કર્યું કે બેટ્સમેને ફ્લિક કરી એ બધું કોમેન્ટેટરે કહેવાની જરૂર નથી, પણ હિન્દી કોમેન્ટ્રીમાં આ દોષ કાયમ ઉડીને આંખે વળગે છે. એ લોકો હજીપણ રેડિયો કોમેન્ટ્રી જ કરતા હોય છે.

 

કોમેન્ટ્રી એ માત્ર કોમેન્ટ્રી નથી, તમારે રમતનું એનાલિસીસ પણ કરવાનું હોય છે. ઓસ્ટ્રેલિયાના દિગ્ગજ ખેલાડી રિચી બેનોની કોમેન્ટ્રી કેમ ખાસ રહેતી? ઘણીવાર રવિ શાસ્ત્રી કે સુનિલ ગાવસ્કર પણ એ સ્તરની કોમેન્ટ્રી કરતા હોય છે, કારણકે એ લોકો રમતનું એનાલિસીસ કરીને જે ભવિષ્યવાણી કરે છે કે આ પ્રકારની ફિલ્ડીંગ છે તો બેટ્સમેન હવે આગલા એક કે બે બોલમાં આ પ્રકારનો શોટ મારશે અથવાતો આઉટ થશે અને મોટેભાગે એમની આ ભવિષ્યવાણી સાચી પડતી હોય છે. હિન્દી કોમેન્ટ્રીમાં આ પ્રકારનું કોઈજ એનાલિસીસ લાઈવ મેચ દરમ્યાન નજરમાં આવ્યું નથી, હા મેચ પત્યા પછી સ્ટુડિયોમાં કરે એ અલગ વાત છે.

રસપ્રદ વાર્તાઓનો અભાવ

આગળ આપણે ઓછા અનુભવની વાત કરી એ હિન્દી કોમેન્ટેટરને કેટલી હદે સ્ટીરિયોટાઇપ બનાવી દે છે તે પણ જોવા મળશે. તમને જો કોઈવાર ઇયાન ચેપલની કોમેન્ટ્રી સાંભળવાનો લ્હાવો મળ્યો હશે તો તમે જાણતા હશો કે લાઈવ મેચ દરમ્યાન બનેલી કોઈ ઘટના સાથે તેઓ પોતાના જમાનામાં એ જ પ્રકારની કોઈ ઘટના રમતી વખતે બની હોય, અથવાતો એમણે એવી ઘટના બાળક તરીકે કે પછી કોમેન્ટેટર તરીકે જોઈ હોય તો તેનું ઉદાહરણ ફટ દઈને રસપ્રદ રીતે આપતા હોય છે. આ પ્રકારના ફન્ની ઉદાહરણો તમને અનુભવ સિવાય ટાંકવાનો લાભ ન જ મળે.

જરાય રમુજવૃત્તિ નહીં

એવું નથી કે હિન્દી કોમેન્ટેટર્સ આપણને હસાવતા નથી, પરંતુ એમના જોક્સ મોટેભાગે દિવાળીમાં જોવા મળતા સુરસુરિયા જેવા હોય છે,હા વીરેન્દર સહેવાગ આમાં અલગ જરૂર તરી આવે છે. અંગ્રેજી કોમેન્ટેટર્સ જ્યારે લાઈવ કોમેન્ટ્રી દરમ્યાન એકબીજાની ખેંચતા હોય ત્યારનો માહોલ માણવા જેવો હોય છે. હવે તો સૌરવ ગાંગુલી જેવા તડને ફડ કહી દેનારા કોમેન્ટેટર્સ પણ જોવા મળે છે. ગાંગુલીએ એકવાર ઇંગ્લેન્ડના નાસર હુસૈનની ભારત વિષેની કમેન્ટનો લાઈવ મેચ દરમ્યાન એવો જવાબ આપ્યો હતો કે પેલા બિચારાની બોલતી બંધ થઇ ગઈ હતી.

આ તો થઇ વિદેશી અથવાતો વિરોધી દેશના કોમેન્ટેટરના દ્વંદ્વની, નીચે આપેલા વિડીયો પર જરા નજર નાખો, ભારતના બે આઇકોન સૌરવ ગાંગુલી અને રાહુલ દ્રવિડ કોમેન્ટ્રી બોક્સમાં એકબીજાની કેવી ખેંચે છે અને હર્ષ ભોગલે નારદમુનીની ભૂમિકા કેવી સરસ રીતે ભજવે છે એ જોઈએ, શું આવો લાભ હિન્દી કોમેન્ટ્રીમાં મળે ખરો? કદાચ નહીં.

આ બધું લખવા પાછળ એવો કોઈજ ઈરાદો નથી કે હિન્દી કોમેન્ટેટરો સાવ નકામાં છે પરંતુ તેમની સરખામણીમાં અંગ્રેજી કોમેન્ટેટરોનું સ્તર, એમનું ક્રિકેટ અંગેનું જ્ઞાન, અનુભવ અને પ્રેઝન્ટેશન કાયમ બહેતર રહ્યા છે. આપણે ત્યાં હિન્દી કોમેન્ટ્રી અને ઇવન હિન્દી ન્યુઝમાં પણ એવું માની લેવામાં આવ્યું છે કે હિન્દી સમજનારાઓનું એક સ્તર નક્કી છે આથી એમને તેમના સ્તરથી ઉંચું પીરસવામાં ન આવે જે સદંતર ખોટી માન્યતા છે. જ્યારે આપણને ઉચ્ચસ્તરની કોમેન્ટ્રી હિન્દી ભાષામાં પીરસવામાં જ નથી આવી તો આપણને કેવી રીતે ખબર પડશે કે ખરેખર કોમેન્ટ્રી કોને કહેવાય?

સાંભળવા અને માણવાલાયક કોમેન્ટેટર્સ

  • માર્ક નીકલસ, માર્ક ટેલર, શેન વોર્ન, માઈકલ સ્લેટર (ઓસ્ટ્રેલિયા)
  • માઈક આર્થરટન, નાસર હુસૈન, નીક નાઈટ અને ડેવિડ ‘બમ્બલ’ લોયડ (ઇંગ્લેન્ડ)
  • સુનિલ ગાવસ્કર, રવિ શાસ્ત્રી, સૌરવ ગાંગુલી, રાહુલ દ્રવિડ, હર્ષ ભોગલે (ભારત)
  • સાયમન ડૂલ, સ્કોટ સ્ટાઇરીસ (ન્યુઝીલેન્ડ)
  • વસીમ અક્રમ, વકાર યુનિસ (પાકિસ્તાન)
  • શોન પોલોક, માઈક હેઈઝમેન, પોમ્મી મ્બાંગ્વા (સાઉથ આફ્રિકા)
  • માઈકલ હોલ્ડીંગ, ઇયાન બિશપ (વેસ્ટ ઇન્ડિઝ)

eછાપું

તમને ગમશે: 

દિલ દહેલાવતી હોલીવુડ અને બોલીવુડની ટોપ વેમ્પ્સ 

પ્રભાસ તેની એક જીદને કારણે બોલીવુડમાં એન્ટ્રી કરી શકતો નથી

2 COMMENTS

  1. આપ એ એફ તાલયારખાનને છ દાયકા પહેલાના સાંભળશો તો ખૂબ મઝા આવશે.

  2. Just watching a match while reading this, actually listening to this and I am feeling happy to tell you this I have followed the same my whole life. Totally believe in this.
    Also the hindi commentators, गधा, घोड़ा, खच्चर… जांघे!! ખબર નહિ ક્યાં ક્યાંથી શું લઈને આવે છે??!!
    હરામ બરાબર કોઈ ક્રિકેટ ની વાત કરે તો!
    Still, Akhtar is good, He is giving the technical details in the final overs, where to deliver, what should be the length and all.
    Also, Dravid has shown the brutal side of him in the commentary box. Surprisingly seem for the first time thanks to the commentary box.

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here