ટ્રમ્પ: ભારતીય મિડિયા મનમાં જ પરણ્યું અને મનમાં જ ગંગાસ્વરૂપ થયું!

અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે એક પત્રકારને ભારત અંગેના સવાલનો જવાબ શું આપ્યો ભારતીય મિડીયાએ તેને એવો તો ટ્વિસ્ટ આપ્યો કે આખો દિવસ સોશિયલ મિડિયા અને મુખ્યધારાના મિડીયામાં એના વિષે જ ચર્ચા ચાલી.

ગુજરાતીમાં બે કહેવતો છે જેનો અર્થ લગભગ એકસરખો છે. “દુઃખે છે પેટ અને કૂટે છે માથું!’ અને બીજી છે “મનમાંજ પરણવું અને મનમાં જ ગંગાસ્વરૂપ થવું.” આમ તો મૂળ કહેવતમાં ગંગાસ્વરૂપ શબ્દનો તળપદી અર્થ આપવામાં આવ્યો છે પરંતુ આપણો આજનો વિષય ગુજરાતી ભાષાનો નહીં પરંતુ ભારતીય મિડિયાની બદ્દદાનત, બદમાશી, બેવડાં ધોરણો અને બેશરમી અંગે છે.

ગઈકાલે સમગ્ર દિવસ સોશિયલ મિડિયામાં ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના ભારત માટે આપેલા નિવેદન અંગે પુરજોશમાં ચર્ચા થઇ. આમ તો ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ દરરોજ પ્રેસ કોન્ફરન્સ કરે છે (એ વિશેના આપણા મિડિયાકર્મીઓના અઘોર અજ્ઞાન વિષે પણ આપણે આગળ ચર્ચા કરવાના છીએ) પરંતુ ગઈકાલની પ્રેસ કોન્ફરસના પડધા ભારત અંગેના એક પ્રશ્નને લીધે ભારતમાં પણ પડ્યા જે સ્વાભાવિક છે.

મૂળ વાત એવી હતી કે રવિવારે ભારતના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ફોન પર વાત કરી હતી. મૂળ સમાચાર અનુસાર અમેરિકાએ ટ્રમ્પ દ્વારા ભારતને નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા એક વિનંતી પહોંચાડી હતી કે કોરોના વાયરસની ટ્રીટમેન્ટમાં દર્દીને રાહત આપતી (મટાડતી નહીં) દવાના એક કોમ્બીનેશનનો મહત્ત્વનો ભાગ એવા હાઈડ્રોક્સીક્લોરીક્વીન અમને પણ મોકલો.

સ્વાભાવિક છે કે અમેરિકા જેને જગત જમાદાર કહેવાય છે એ ભારતને કોઈ વિનંતી કરે અને એ પણ આ 72 વર્ષમાં કદાચ પહેલીવાર એટલે અમુકને છોડીને મોટાભાગના ભારતીયોને ગર્વ થાય. બીજું આપણી સંસ્કૃતિ વસુધૈવ કુટુંબકમની છે એટલે સમગ્ર વિશ્વ આપણું કુટુંબ છે એ ન્યાયે કુટુંબના સભ્યને મદદ કરવાની આવે તો તેને તે મદદ સહર્ષ કરવી પણ જોઈએ અને એટલે જ અમુકને છોડીને મોટાભાગના ભારતીયોને તેનો પણ હર્ષ થયો.

આ તો થઇ એક વાત. પણ જે વાતે નાહકનો મધપૂડો છંછેડ્યો, ખરેખરતો જે મધપૂડાનું અસ્તિત્વ જ ન હતું, તે વાત અલગ હતી. જે અમુકને અમેરિકાની વિનંતીથી મોટાભાગના ભારતીયોને હર્ષ થયો એ નહોતું ગમ્યું કારણકે તેઓ ભારતમાં બેસીને વિદેશી પગાર ખાતા હોય છે તેમણે ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના નિવેદનમાં કાપકૂપ કરીને વિવાદ સર્જી દીધો. આમ પણ આ લોકો વિવાદ સર્જવામાં જ હોંશિયાર હોય છે જ્યારે તર્કબદ્ધ એ વિવાદના જવાબ આપવામાં આવે ત્યારે આ લોકો પોતપોતાના બેડરૂમમાં આરામથી બે-ત્રણ દિવસ પોઢી જતા હોય છે જેથી વિવાદ શમે પછી બહાર નીકળી શકાય અને નવો કોઈ વિવાદ ઉભો કરી શકાય.

ટ્રમ્પને પત્રકારે સીધોસાદો સવાલ પૂછ્યો હતો જેનો ભાવાર્થ એવો થઇ શકે કે, અમેરિકાએ મેડિકલ સાધનો કોરોનાને ધ્યાનમાં રાખીને એક્સપોર્ટ ન કરવાનો નિર્ણય લીધો છે શું તેનો બદલો લેતા ભારત સરકારે હાઈડ્રોક્સીક્લોરીક્વીન આપણને નહીં મોકલવાનો નિર્ણય કર્યો છે? ચાલો, આ પત્રકાર મહાશયને કદાચ ખબર નહીં હોય કે ભારતે હાઈડ્રોક્સીક્લોરીક્વીનની નિકાસ પર બ્લેન્કેટ પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો, એટલે માત્ર અમેરિકા જ નહીં પરંતુ કોઇપણ દેશને હાઈડ્રોક્સીક્લોરીક્વીન નિર્યાત કરી શકાય તેમ ન હતી.

પરંતુ ભારતીય મિડિયાને પૂરેપૂરી ખબર હોવા છતાં તેને નરેન્દ્ર મોદી સરકાર સાથે ભારતને વિશ્વભરમાં કેમ બદનામ કરીએ અને તેની મજા લઈએ એમાં જ વધુ રસ છે. એટલે તો પહેલાં તો તેમણે એ ક્લિપ ફેલાવી જેમાં ટ્રમ્પનો પૂરેપૂરો જવાબ ન હતો. ટ્રમ્પના પુરા જવાબનો સાર એવો હતો કે તેમણે રવિવારે વડાપ્રધાન મોદી સાથે ચર્ચા કરી છે અને તેમને ભલે ભારતના હાઈડ્રોક્સીક્લોરીક્વીન નિર્યાત ન કરવાનો નિર્ણય ગમ્યો ન હોય પરંતુ વર્ષોથી ભારત અમેરિકાનું મિત્ર રહ્યું છે અને મારે વડાપ્રધાન મોદી સાથે આ અંગે ખૂબ સારી (એટલેકે હકારાત્મક) ચર્ચા થઇ છે. પરંતુ જો તમે તેને બદલાની ભાવના તરીકે ઓળખવા માંગતા હોવ તો કેમ નહીં! (એમ રાખો)

ટ્રમ્પના આ નિવેદનને જો ખુલ્લા મને સમજીએ તો એ સ્પષ્ટ થાય છે કે તેમણે ક્યારેય ભારતને ધમકી આપી નથી, પરંતુ મિડિયાએ પોતેજ પહેલા તો ટ્રમ્પના બયાનના વિડીયોને એડિટ કર્યું અને પછી તેને ધમકીનો રંગ આપીને નમસ્તે ટ્રમ્પ ઇવેન્ટની મજાક ઉડાવવાનો મોકો હાથમાં લઇ જ લીધો. ત્યારબાદ પણ જ્યારે આખેઆખો વિડીયો સામે આવ્યો, વાત સ્પષ્ટ થઇ ગઈ તેમ છતાં હવે લીધું કામ પડતું ન મુકવું તે ન્યાયે આ પત્રકારો, એમની ન્યૂઝ ચેનલો અને એમના સોશિયલ મિડિયા ટેકેદારો બેશરમીથી આખો દિવસ ટ્રમ્પ ભાન ભૂલ્યા, ટ્રમ્પે ભારતને ધમકી આપી, ટ્રમ્પ ગાંડા થઇ ગયા છે જેવી હેડલાઈન્સ સાથે ન્યૂઝ ગંદા તળાવમાં બેસેલી ભેંસની જેમ વાગોળતા રહ્યા.

હું થોડો સમય એક મિડિયા હાઉસ સાથે જોડાયેલો રહ્યો છું એટલે કહી શકું કે આપણા પત્રકારોને ગળથુથીમાં જ શીખવાડવામાં આવે છે કે, “બેટા એન્ટી એસ્ટાબ્લીશમેન્ટ જ ખરું પત્રકારત્વ છે.” એટલેકે સત્તાસ્થાને જે કોઇપણ હોય તેનો માત્ર વિરોધ જ કરવો, પછી ગમે તેટલી સારી સરકાર હોય અથવાતો તેના કેટલાક કાર્યો જનતાને મદદકર્તા હોય પણ તોય તેનો વિરોધ કરવો. હવે જ્યારે જન્મથી જ પત્રકારને આ ઘૂંટી પીવડાવવામાં આવી હોય ત્યારે તેમની માનસિકતા વિકસિત થઈને સરકાર દ્વેષી જ થઇ જાય છે. પરંતુ હા અમુક રાજકીય પક્ષો એટલા સ્માર્ટ સાબિત થયા છે કે તેમણે આવા પત્રકારોને નાણાંકીય કે અન્ય લાભો આપીને એક મોટીમસ ઈકોસિસ્ટમ ઉભી કરી દીધી છે આથી તેઓ સત્તામાં હોય તો પણ તેમના વિરુદ્ધ નહીવત લખાતું કે જોવાતું હોય છે.

પરંતુ, તકલીફ એ થઇ છે કે આમ કરવા જતા આપણા મોટાભાગના પત્રકારોની બુદ્ધિશક્તિનો વિકાસ મંદ પડી ગયો છે. પછી ભલેને તે ફ્રિલાન્સ પત્રકાર હોય કે કોઈ મોટી અને વિશાળ ન્યૂઝ ચેનલના એડિટર ઇન ચીફ હોય. ગઈકાલે ટ્રમ્પના વિડીયોની એડિટ થયેલી ક્લિપની મજા માણનારા પત્રકારોમાં આવા એડિટર ઇન ચીફ્સ પણ હતા. તો અમુકને ટ્રમ્પની પત્રકાર પરિષદથી એવી તો ચળ ઉપડી કે એમણે એ પત્રકાર પરિષદનો સંદર્ભ લઈને વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી પર નિશાન તાંકયું.

આવા પત્રકારો એવું કહી રહ્યા છે કે ટ્રમ્પે પત્રકાર પરિષદ કરી તો (એમના માનવા પ્રમાણે) એમણે બાફ્યુંને? એમણે તો નરેન્દ્ર મોદીની જેમ પત્રકાર પરિષદ કરવી જ ન જોઈએ. એમના માનવા પ્રમાણે કારણકે અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ પત્રકાર પરિષદ કરે છે એટલે તે જનતાને વધુ જવાબદાર છે નહીં કે ભારતીય વડાપ્રધાન, અને આ જ કારણસર અમેરિકાનું પત્રકારત્વ અતિશય મજબૂત છે. આવું કહીને વડાપ્રધાનની મન કી બાત અને નોટબંધી કે પછી હાલમાં કોરોના અંગે ત્રણ વખત રાષ્ટ્રને કરેલા સંબોધનની પણ ખોખલી મજાક એમણે ઉડાવી દીધી.

આ પત્રકારોની બુદ્ધિક્ષમતા પર પહેલા દયા આવતી હવે હસવું આવે છે. માત્ર સ્થાનિક સરકાર વિરોધી ઘૂંટી પી ને બહાર નીકળેલા આ પત્રકારોને વૈશ્વિક રાજકારણનું કોઈજ જ્ઞાન નથી. નસીબજોગે કોલેજકાળમાં અમેરિકાનો ઈતિહાસ ભણવાનું સૌભાગ્ય પ્રાપ્ત થયું હોવાથી અને પછી થોડોઘણો અભ્યાસ કર્યો હોવાથી એટલી ખબર છે કે અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ ત્યાંની સંસદ એટલેકે કોંગ્રેસ કે પછી સેનેટને જવાબ આપવા જવાબદાર નથી, નથી અને નથીજ કારણકે તેઓ અમેરિકાની જનતા દ્વારા સીધા જ ચૂંટાઈને આવે છે. આ જ કારણસર અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ પત્રકાર પરિષદ આયોજિત કરીને પોતાના નિર્ણયોની જાહેરાત કે એ નિર્ણયોના પરિણામો પરના સવાલના જવાબો આપતો હોય છે કારણકે પોતાના અને જનતા વચ્ચે મિડિયા જેનો અર્થ ખૂદ માધ્યમ છે એ જ ખૂટતી કડી છે.

જ્યારે ભારતની લોકશાહી સંસદીય લોકશાહી છે, અહીં વડાપ્રધાન અને તેનું પ્રધાન મંડળ સંસદના બંને ગૃહોને જવાબદાર છે કારણકે આ બંને ગૃહોના સભ્યો જનતા દ્વારા સીધા અથવા આડકતરી રીતે ચૂંટાઈને આવેલા હોય છે અને જનતાનું એ રીતે પ્રતિનિધિત્વ કરતા હોય છે. જ્યારે સંસદનું સત્ર ચાલુ હોય ત્યારે સરકાર પોતાનો કોઇપણ નીતિવિષયક કે અન્ય કોઈ નિર્ણય સંસદના બંને ગૃહોમાં જાહેર કરે તે ફરજીયાત છે કારણકે એ આપણા સંસદસભ્યોનો વિશેષાધિકાર છે. જ્યારે અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ વર્ષમાં માત્ર એક વખત સ્ટેટ ઓફ ધ યુનિયનનું ભાષણ એક સંયુક્ત સત્રમાં કરતા હોય છે અને તેમાં પણ તે પોતાની સરકારના વખાણ જ હોય છે અને આ ભાષણ પત્યા પછી તે કોઇપણ કોંગ્રેસમેન અથવા તો સેનેટરના સવાલનો જવાબ આપતા નથી.

જ્યારે ભારતમાં વડાપ્રધાન રાષ્ટ્રપતિના અભિભાષણ પરના ધન્યવાદ પ્રસ્તાવ જેવા મહત્ત્વના મુદ્દાઓ કે અન્ય મુદ્દાઓ પર પણ લાંબી કે ટૂંકી ચર્ચા બાદ વારાફરતી લોકસભા અને રાજ્યસભામાં જવાબ આપતા હોય છે. તમને ખ્યાલ હશેજ કે ઘણીવાર અને છેલ્લા છ વર્ષમાં આપણે વારંવાર એવું જોયું છે કે ક્ષુલ્લક મુદ્દે પણ આપણો વિપક્ષ વડાપ્રધાન અહીં આવીને જવાબ આપે એવી જીદ કરીને સંસદના બંને ગૃહોની કાર્યવાહી કેમ ઠપ કરી દે છે? કારણકે આગળ જણાવ્યું તેમ ભારતીય વડાપ્રધાન એમને જવાબદાર છે. આ ભેદ છે પ્રમુખગત અને સંસદીય લોકશાહી વચ્ચેનો.

અને એટલેજ અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ દિવસમાં દસ વખત પત્રકાર પરિષદ ભરીને અને એ પણ વ્હાઈટ હાઉસમાં જ દેશના લોકોને જવાબ આપવા કે માહિતી આપવા માટે બંધાયેલો છે ભારતીય વડાપ્રધાન નહીં. હસવું તો ત્યારે આવે કે આ જ અજ્ઞાની પત્રકારો અમેરિકન રાજકારણ પર બનેલી વેબસિરીઝ પોતે પહેલા જોઈ નાખી અથવાતો તેમને એ કેમ ગમી એનું સવિસ્તર વર્ણન સોશિયલ મિડીયામાં કરતા હોય છે. આ પ્રકારની વેબસીરીઝમાં પણ અમેરિકન લોકશાહી કેવી રીતે વર્તન કરે છે તે સ્પષ્ટ દર્શાવ્યું હોય છે. તેમ છતાં તેઓ પોતાના અજ્ઞાનનું પ્રદર્શન ગાઈવગાડીને કરતા હોય છે.

આ પત્રકારોને નરેન્દ્ર મોદીએ છ વર્ષમાં એક વખત પણ પત્રકાર પરિષદ કેમ ન ભરી એવો ટોણો વારંવાર માર્યો છે. પરંતુ વડાપ્રધાન મોદીને ખબર છે કે આવી પત્રકાર પરિષદમાં ઈકોસિસ્ટમના ભથ્થાં મેળવતા ખાસ પત્રકારો અને એડિટર ઇન ચીફ્સ દ્વારા ભલે સુપ્રિમ કોર્ટ દ્વારા ચૂકાદો આવી ગયો હોવા છતાં વાત 2002થી જ શરુ થશે અને એકપણ રચનાત્મક સવાલ નહીં પૂછવામાં આવે ફકતને ફક્ત સાંભળેલી વાતો પર આ શઠ પત્રકારો સવાલ પૂછશે.

સોશિયલ મિડિયાના જમાનામાં અને ટેલીવિઝન ઘેરઘેર પહોંચી ગયું છે એવા સમયમાં વડાપ્રધાન આ બંને માધ્યમો દ્વારા ઉપરાંત જેની તબિયત પણ છેલ્લા અમુક વર્ષોથી કોઈ પૂછતું ન હતું એવા રેડિયો પર આવીને જનતા સાથે સીધા જોડાય છે એમાં વાંધો શું છે? અને વર્ષમાં ત્રણથી ચાર વખત તેઓ સંસદમાં પણ આપણા પ્રતિનિધિઓઓને જવાબ અપાતા જ હોય છે. જ્યારે ભારતનું સમગ્ર પત્રકાર જગત બેજવાબદાર બની ગયું છે ત્યારે એમને ભારતનો વડાપ્રધાન જવાબદાર કઈ રીતે બની શકે? વળી, ભારતીય મિડીયાનો એ એકાધિકાર પણ નથી કે દેશનો વડાપ્રધાન તેમને કોઈ જવાબ આપે. તેમ છતાં વખતો વખત (ચૂંટણી ઉપરાંત પણ) વડાપ્રધાને લગભગ તમામ ન્યૂઝ ચેનલો, મહત્ત્વના અખબારો અને મિડિયા વેબસાઈટના પત્રકારોને પોતાના ઘેરે આમંત્રણ આપીને એમના સવાલોના જવાબ આપ્યા જ છે. જો કે આ જ પત્રકારો પાછા ધાર વગરના સવાલો કે ફિક્સ્ડ ઇન્ટરવ્યુ કહીને તેની મજાક ઉડાવતા હોય છે, પોતાની ચેનલે ઇન્ટરવ્યુ લીધો હોવા છતાં.

જેમણે રાજીવ ગાંધીની પણ પત્રકાર પરિષદ જોઈ હશે અને મનમોહન સિંહની પણ તેમને એ પત્રકાર પરિષદો કેવી હતી એનો ખ્યાલ હશેજ. ઇન્દિરા ગાંધી અને તેમની અગાઉના એક પણ વડાપ્રધાને દર વર્ષે એક પત્રકાર પરિષદ ભરવી એવો કોઈ નિયમ ધારણ કર્યો હોય અને તેને પાળ્યો હોય એવું ધ્યાનમાં આવતું નથી. આજે જે પત્રકારો મશ્કરીમાં પણ નરેન્દ્ર મોદીને પત્રકાર પરિષદ બોલાવવાનો પડકાર ફેંકે છે એમણે ઉપરોક્ત બંને ફિક્સ્ડ એટલે ગમતા પત્રકારોના ગમતા સવાલો વાળી પત્રકાર પરિષદોના વિડીયો જોઈ લેવા જોઈએ, પછી તો કદાચ તેમને  નરેન્દ્ર મોદી ભગવાન જેવા લાગશે, જો કે એમ થવું એ પોતાનું અપમાન માનશે એ પણ એટલુંજ સત્ય છે.

ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પની પત્રકાર પરિષદના એક સવાલે ભારતીય મિડિયાનો સડેલો ચહેરો બહાર તો પાડ્યો જ છે પરંતુ તેઓ જે રીતે દેશવાસીઓના મન પર પોતાની ઈચ્છા અનુસાર કાબુ મેળવવા માંગે છે તે મનમાં જ પરણવું અને મનમાં જ ગંગાસ્વરૂપ થવાની માનસિકતા પણ સાબિત કરે છે. ભારતનું મિડિયા હજી પણ સોશિયલ મિડિયાના પાવરને સમજી નથી શક્યું અથવાતો સમજવા માંગતું નથી અને અભિમાની રાવણની જેમ જ સતત અહં બ્રહ્માસ્મિનો જાપ જપી રહ્યું છે.

ઘરમાં જ રહો અને સ્વસ્થ રહો.

1500નું જ્ઞાન!

મિડિયા એ જનતાનો શ્રેષ્ઠ દુશ્મન છે!

– ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ

eછાપું

૮ એપ્રિલ ૨૦૨૦, બુધવાર (હનુમાન જયંતિ)

અમદાવાદ